Elk ontwikkelingsniveau representeert een unieke belevingswereld, met specifieke sociale attitudes, relaties, zelfbeelden, normen, behoeften, cognities en probleemoplossende strategieën. De therapeutische methoden die gebruikt worden, moeten aansluiten bij het te beïnvloeden gedrag. Dit hoofdstuk beschrijft het doel van behandeling op de verscheidene ontwikkelingsniveaus, en ter illustratie een aantal therapeutische interventies, die benut kunnen worden om de daarbij horende gedragspatronen te beïnvloeden.

Elke ontwikkelingslijn loopt in tien stappen van structuurloosheid naar rijpheid. Deze stappen vormen de patronen in het profiel. Zo vind je binnen de ontwikkelingslijn Sociaal gedrag op het niveau Structuurloosheid het patroon Bizar gedrag en op het niveau Fragmentatie het patroon Wisselvalligheid. In totaal bestaat het profiel uit negen (ontwikkelingslijnen) x tien (ontwikkelingsniveaus) 90 patronen. Deze patronen worden beschreven en met voorbeelden geïllustreerd.

Het profiel biedt een inkijk in de binnenwereld van de cliënt en leidt tot hypothesen voor de behandeling. Enkele voorbeelden laten dat zien. Hoofdstuk 10 toont hoe het profiel van een cliënt vertaald kan worden naar niveauspecifieke interventies.

Hoe vertel je de cliënt op een heldere wijze wat de uitkomsten zijn van het interview?  Dit hoofdstuk toont hoe de gebruikte begrippen uit het ontwikkelingsprofiel vertaald kunnen worden naar alledaags taalgebruik.

De wijze waarop je verslag legt van het ontwikkelingsprofiel van een cliënt wordt hier besproken. Deze schriftelijke rapportage wordt geïllustreerd met enkele klinische voorbeelden.

Hier vind je een beschrijving van de wijze waarop je het interview van een cliënt vertaalt naar een ontwikkelingsprofiel. Het hoofdstuk laat zien hoe je de aan- of afwezigheid van de negentig in het profielschema opgegeven attitudes registreert. Hoofdstuk 9 toont het registratieprotocol dat daarbij nodig is.

"Als u wilt weten wie u bent, kijk dan in de spiegel van uw dagelijks leven", is het motto van het ontwikkelingsprofiel. Het doel van het profielinterview is het inventariseren van het gedrag (denken, voelen en handelen) van de cliënt. Hoe gaat dat in zijn werk en wanneer is het interview mogelijk? Daarover gaat dit hoofdstuk.

Naast de opsplitsing in niveaus wordt er in het ontwikkelingsprofiel een onderverdeling gemaakt in gebieden waarop de ontwikkeling plaatsvindt: de ontwikkelingslijnen. Deze negen ontwikkelingslijnen worden gekarakteriseerd: sociale attitudes, objectrelaties, zelfbeeld, normen, behoeften, cognities, probleemoplossend gedrag (2 lijnen) en overige thema’s.

Een uitgebreide beschrijving is hier te vinden van de tien ontwikkelingsniveaus: structuurloosheid, fragmentatie, egocentriciteit, symbiose, verzet, rivaliteit, individuatie, verbondenheid, generativiteit en rijpheid. De eerste zes niveaus worden gekenmerkt als disadaptieve niveaus en de volgende vier als adaptieve niveaus. Ook wordt getoond hoe bepaalde patronen van een ontwikkelingsniveau overeenkomen met kenmerken van een persoonlijkheidsstoornis.

Het ontwikkelingsprofiel is een geschikte methode om de mogelijkheden en de beperkingen om van de behandeling te profiteren in kaart te brengen. Dit hoofdstuk beschrijft in kort bestek de opbouw van het profiel met zijn verschillende ontwikkelingsniveaus en ontwikkelingslijnen.